Фазода векторлари

 Текисликдаги векторларни тасвирлашни қисқача такрорлаганимиздан сўнг, фазовий координаталар тизимининг тушунчаси ва фазода векторларни парчалаш имкониятлари билан танишамиз.

 Координаталар 

Текисликда нуқталарнинг ҳолати иккита ўзаро перпендикуляр базис векторларига асосланган Декартнинг тўғри бурчакли координата тизими ёрдамида аниқланади. Ҳар қандай текисликдаги вектор i ва j базис векторларининг чизиқли комбинацияси сифатида ифодаланади. Бу ифодаланиш ягона (аниқ) бўлади. a вектори сонларнинг тартибланган жуфтлиги (α₁, α₂) ни бир қийматли тарзда белгилайди. Аксинча, (α₁, α₂) жуфтлиги a векторини бир қийматли тарзда белгилайди.

loading
loading
 Фазодаги векторлар 

Фазодаги векторлар учун икки базис вектори етарли эмас; бизга учинчи вектор ҳам керак бўлади. Учинчи базис вектор k билан белгиланади. Бу бирлик вектор ҳам i, ҳам j га перпендикулярдир. Фазода перпендикулярлик шартига жавоб берадиган иккита вектор мавжуд.
Биз k вектор сифатида шуни танлаймизки, унинг охирги нуқтасидан қаралганда i ни j атрофида соат милига тескари йўналишда бураб k га эришилади. k йўналишидаги, бош нуқтадан ўтувчи тўғри чизиқ z-ўқи деб аталади. i, j ва k векторлари (шу тартибда) ўнг бурама координата тизимини ташкил этади.

loading

Теорема

icon_know

Ҳар қандай фазодаги a вектори i, j ва k базис векторларининг чизиқли комбинацияси сифатида ягона тарзда ифодаланади.

Фазада, демак, бир учи O нуқтасида бўлган, қирралари координата ўқларига параллел бўлган ва O дан бошланувчи диагонали айнан a га тенг бўлган тўғри бурчакли призма керак бўлади. a вектори қуйидаги шаклда ёзилади:

a = α1i + α2j + α3k

loading

Турли чизиқли комбинациялар турли призмалар ва турли диагоналларни беради.
Демак, ҳар бир фазовий a вектори тартибланган сонлар учлиги (α₁, α₂, α₃) ни ягона тарзда белгилайди, ва ҳар бир бундай учлик ягона a векторини белгилайди.

Та’риф

icon_know

a = α1i + α2j + α3k

a векторининг биринчи ёки α₁ координатаси — бу α₁, иккинчиси ёки α₂ координатаси — бу α₂, учинчиси ёки α₃ координатаси — бу α₃a жойлашув (позиция) векторига мос нуқтанинг координаталари ҳам худди шу тарзда аниқланади.