Донни сақлаш ва ташиш
 Сақлаш 

Донни сақлашнинг мақсади – маҳсулот сифатини сақлаб қолиш ва йўқотишларни камайтиришдир.

 Асосий шартлар қуйидагилардир: 

  • мос ҳарорат,
  • намлик даражасининг назорат қилиниши,

  • доимий шамоллатиш,

  • зараркунandalardan ҳимоя

Ортиқча намлик доннинг униб кетишига ва моғорланишига олиб келади, шамоллатиш етишмаса, дон қизиб кетади ва зарарли газлар ҳосил бўлади.

loading
 Тозалаш жараёнлари 

Ҳосилдан сўнг дон сақлаш ёки қайта ишлашдан олдин бир нечта тозалаш босқичларидан ўтади. Мақсад – аралашмалар, бегона жиcмлар, синган ёки шикастланган доналар ҳамда чангни олиб ташлашдир.

 Асосий усуллар қуйидагилар: 

  • элак ва тебранишли тозалаш – майда ўсимлик қолдиқларини олиб ташлаш,
  • ҳаво оқими билан тозалаш – ҳавода учувчи енгил аралашмаларни ажратиш,
  • магнит ажратиш – металл заррачаларни олиб ташлаш,
  • оптик саралаш – камера ва датчиклар ёрдамида шикастланган ёки касал донларни аниқлаш,
  • нам ёки кимёвий тозалаш – eriyдиган ёки биологик аралашмаларни йўқотиш учун ювиш ва дезинфекция қилиш.
 Ҳаво оқими ёрдамида тозаловчи ускуналар 

Бундай қурилмалар донларнинг зичлиги ва аэродинамик қаршилигидаги фарқ асосида ишлайди. Қувватли ҳаво оқими енгил, кераксиз аралашмаларни (по‘стлоқ, чанг, синган доналар) олиб кетади, оғир ва бутун доналар эса пастга тушади. Тозалаш самарадорлиги ҳаво оқимининг тезлиги, йўналиши ва сепаратор тузилишига боғлиқ. Замонавий қурилмалар бир нечта босқичда ишлайди: дастлабки ва якуний тозалаш кетма-кет амалга оширилади.

loading
 Материални ташиш усуллари 

Дон механик ёки пневматик тизимлар ёрдамида ташилиши мумкин. Механик тизимларга қуйидагилар киради: винтли конвейерлар, лентали конвейерлар, челакли ва занжирли элеваторлар. Пневматик ташиш ёпиқ, гигиеник ечим бўлиб, донни ҳаво оқими энергияси ёрдамида қувурлар тармоғи орқали ҳаракатлантиради.

 Транспорт воситалари орқали ташиш 

Дон деярли барча транспорт воситалари ёрдамида ташилиши мумкин – автомобиль, темир йўл, сув ёки ҳаво транспорти орқали. Транспорт турини танлашда қуйидагилар ҳисобга олинади:

  • ташиш масофаси,
    дон миқдори,
    рельеф шароити,
    юклаш ва тушириш имкониятлари.

Логистикада асосий омиллар – хавфсизлик, энергия самарадорлиги ва атроф-муҳитни муҳофаза қилишдир.

loading