Бозор таклифи ва талаби эгри чизиқларини кўрсатувчи график бозор мувозанати модели ёки таклиф ва талаб диаграммаси деб аталади. Ушбу модель таниқли инглиз иқтисодчиси Алфред Маршалл томонидан ишлаб чиқилган. Бу модель микроиқтисодиёт таҳлилининг асосий воситаларидан биридир, чунки у бозордаги ўзгаришларнинг оқибатларини аниқ тасвирлаб беради.

Графикдаги характерли нуқта — бу талаб ва таклиф эгри чизиқларининг кесишган жойи, яъни мувозанат нуқтаси. Вертикал ўқдаги p координатаси нархни билдиради; айнан шу нархда сотувчилар томонидан таклиф этилган миқдор харидорлар хоҳлаган миқдорга тенг бўлади. Бу нарх мувозанат нархи ёки бозорни мувозанатлаштирувчи нарх деб аталади, чунки бу нархда бозорда на ортиқча товар, на қондирилмаган талаб мавжуд бўлади.

Энди бозор мувозанати қандай шаклланишини кўриб чиқамиз. Агар нарх мувозанат нархидан юқори бўлса, харидорлар — ўз даромадларининг чекланганлиги ва ўринбосар товарлар мавжудлиги сабабли — камроқ харид қилишга тайёр ва қодир бўладилар. Бу шуни англатадики, талаб қилинаётган миқдор мувозанатдаги миқдордан кам бўлади. Шу билан бирга, юқори нарх ишлаб чиқарувчиларни кўпроқ ишлаб чиқаришга ундайди, чунки бу уларнинг фойдасини оширади. Натижада таклиф этилган миқдор мувозанатдаги миқдордан ортиқ бўлади.

Агар таклиф этилган миқдор талаб қилинаётган миқдордан ошса, таклиф ортиқчилиги (ёки товар ортиғи) юзага келади. Сотилмай қолган захиралар сотувчиларни нархни пасайтиришга мажбур қилади, натижада нарх мувозанат нархига яқинлашади. Нарх пасайган сари истеъмолчилар кўпроқ маҳсулот харид қиладилар ва бозор мувозанати тикланади. Агар нарх мувозанат нархидан паст бўлса, харидорлар томонидан талаб қилинаётган миқдор мувозанатдаги миқдордан катта, таклиф этилган миқдор эса кичикроқ бўлади.

Бозорда талаб ортиқчилиги, яъни танқислик пайдо бўлади. Натижада ишлаб чиқарувчилар нархни ошира бошлайдилар ва ишлаб чиқаришни кенгайтирадилар, шу билан бирга харидорлар томонидан талаб қилинаётган миқдор камаяди. Нарх ошиши билан бозор яна мувозанат ҳолатига қайтади.